Аннотация. Жүрек-қан тамырлары аурулары (ЖҚА) индустриалды дамыған және дамушы елдерде, соның ішінде Ресейде өлімнің негізгі себебі болып табылады. Соңғы жылдары ЖҚА-ға әкелетін атеросклеротикалық процесс балалық және жасөспірімдік шақта басталып, генетикалық және өзгертілетін қауіп факторларының әсерінен өмір бойы дамитыны туралы нақты дәлелдер алынды. Осыған байланысты, қазіргі кезеңде жүрек-қан тамырлары патологиясын скринингтік диагностикалаудың жаңа әдістеріне көп көңіл бөлінеді.

Негізгі сөздер. Жүрек-қан тамырлары жүйесі, балалар, физикалық даму, скринингті бағалау

Зерттеу мақсаты. Орынбор қаласы мен Орынбор облысындағы балалар мен жасөспірімдер ағзасының функционалдық жай-күйі мен бейімделу резервтерінің параметрлерін бағалау.

Зерттеу әдісі. Орынбор қаласы мен Орынбор облысының 518 балалар арасында 6 жастан 18 жасқа дейін "Варикард-экспресс" (Ресей) бағдарламалық кешенін қолдана отырып, бейімделу мүмкіндіктері мен реттеуші жүйелердің кернеу дәрежесі (стресс деңгейі) және ЖҚЖ-нің функционалдық жағдайын бағалау анықталды.

Нәтижелер. Бейімделу процесінің айқын, айқын шиеленісі мен бұзылуы түріндегі бейімделудің ең ауыр бұзылулары ауыл тұрғындарымен салыстырғанда қала тұрғындарында жиі байқалды (60,57% қарсы 39,42%) балалардың бейімделу көрсеткіштерін талдау кезінде жасына байланысты тұрғылықты жеріне қарамастан неғұрлым айқын бұзылулар, атап айтқанда Айқын және күрт бұзылулар анықталды, реттеу жүйесінің айқын кернеуі басқа жас топтарымен (р<0,05) салыстырғанда 10-14 жастағы балалар тобында (52,34%) байқалды.

Қорытынды. ЖҚЖ-нің ең көп таралған ауытқулары және олардың мүмкін себептері, сондай-ақ қазіргі кезеңдегі бейімделу деңгейінің өзгеру құрылымы анықталды. Балалар мен жасөспірімдердің үштен бірінен астамында бейімделу процестерінің әртүрлі бұзылыстары болды.